اصول بين المللي اخلاق حرفه اي در روزنامه نگاري

به گزارش خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر"، سازمان بين المللي روزنامه نگاران (IOJ)؛ فدراسيون بين المللي  روزنامه نگاران (IFJ)؛ اتحاديه كاتوليك بين المللي مطبوعات  (UCIP)؛ فدراسيون روزنامه نگاران امريكاي لاتين  (FELAP)؛ فدراسيون كارگران مطبوعات  امرايكاي لاتين  (FELATRAP)؛ فدراسيون روزنامه نگاران عرب  (FAJ)؛ اتحاديه  روزنامه نگاران  آفريقا  (UAJ)؛ كنفدراسيون روزنامه نگاران آسيا (CAJ)  در تهيه  اين اصول نقش داشته اند .  از اين ميان، « فدراسيون بين المللي روزنامه نگاران» در نشست نهايي كه در20 نوامبر 1983 (29 آبان 1362) در پاريس تشكيل شد، شركت نكرد.

اصول بين المللي اخلاق حرفه اي در روزنامه نگاري كه به عنوان سنگ پايه اي براي تهيه  قوانين اخلاقي در سطوح  ملي و منطقه اي فراهم شده اند، به شرح زير است :

اصل اول: حق مردم در دستيابي به اطلاعات تحقيقي

مردم و افراد حق دارند از طريق اطلاعات دقيق و جامع به تصويري عيني از واقعيت دست يابند و آراي خود را آزادانه  از طريق رسانه هاي گوناگون فرهنگ و ارتباطات بيان كنند.

اصل دوم: روزنامه نگار، وقف واقعيت  عيني است

 بارزترين وظيفه روزنامه نگار اين است كه با وقف صادقانه خويش نسبت به واقعيت عيني، خود را در خدمت حق مردم در راه دستيابي به اطلاعات حقيقي و موثق قرار دهد و به نحوي رويدادها را وجداناً در گستره صحيح خود با ترسيم مناسبات اصلي و بدون تحريف و با كاربرد ظرفيت خلاقانه خود انعكاس دهد، مطالب كافي در اختيار مردم قرار گيرد تا بتوانند با استفاده از اين مطلب به تصويري جامع و صحيح از جهان  دست يابند؛ جهاني كه در آن منشأ، ماهيت و جوهره  رويدادها، و نيز فرايند و وضعيت امور به عيني ترين شكل ممكن  قابل درك باشد.

 اصل سوم: مسووليت اجتماعي روزنامه نگار

اطلاعات در روزنامه نگاري نه يك كالا كه يك «خبر اجتماعي» است، و اين امر به اين معناست كه روزنامه نگار در مسووليت انتقال اطلاعات سهيم است و لذا نه تنها در برابر كساني كه رسانه ها را كنترل مي كنند، بلكه نهايتاً در برابر مردم به طور كل و مشتمل بر انواع منافع اجتماعي، بايد پاسخگو باشد. مسووليت اجتماعي روزنامه نگار وي را ملزم مي سازد كه تحت هر شرايطي همسو با وجدان اخلاقي خود عمل كند.

 اصل چهارم: شرافت حرفه اي روزنامه نگار

نقش اجتماعي روزنامه نگار اقتضا مي كند كه معيارهاي عالي شرافت در اين حرفه، مشتمل بر حق روزنامه نگار براي خودداري از كار برخلاف اعتقاد شخصي، حق عدم افشاي منبع اطلاعات و همچنين حق شركت در روند تصميم گيري در رسانه اي كه براي آن كار مي كند، محفوظ بماند. شرافت حرفه اي به روزنامه نگار اجازه نمي دهد كه به هيچ نحوي از آنها رشوه بپذيرد و يا برخلاف رفاه عمومي به ارتقاي منافع خصوصي بپرازد. همچنين، احترام  گذاشتن به داراييهاي معنوي، و به طور اخص پرهيز از سرقت ادبي، جزو اخلاق حرفه اي محسوب مي شود.

 اصل پنجم: دسترسي همگاني و مشاركت

ماهيت اين حرفه اقتضا مي كند كه روزنامه نگار دسترسي همگان را به اطلاعات و مشاركت مردم را در رسانه ها، مشتمل بر حق تصحيح يا اصلاح و حق پاسخگويي  ارتقا دهد.

 اصل ششم: احترام به حريم خصوصي و شوون انساني

احترام  به حق فردي، حفظ حريم و اسرار خصوصي و شؤون انساني كه با قوانين ملي و بين المللي  مربوط به حفظ حقوق و شهرت افراد، منعِ افترا، تهمت، توهين و مخدوش كردن شهرت افراد، هماهنگ است، بخشي لاينفك از معيارهاي حرفه اي روزنامه نگار محسوب مي شود.

 اصل هفتم: احترام به منافع عمومي

 معيارهاي حرفه اي روزنامه نگار احترام بايسته را براي جامعه ملي، نهادهاي دموكراتيك و عفت عمومي تجويز مي كنند.

 اصل هشتم: احترام به ارزشهاي جهاني و تنوع فرهنگها

 يك روزنامه نگار واقعي در حالي كه به شخصيت ويژه، ارزش و شأن هر فرهنگ و همچنين به حق انتخاب و توسعه آزادانه نظامهاي فرهنگي، اقتصادي، اجتماعي، سياسي به وسيله مردم، احترام مي گذارد، مدافع ارزشهاي عام انساني و بالاتر از همه، مدافع صلح، و دموكراسي، حقوق بشر، پيشرفت اجتماعي و رهايي ملي است. به اين ترتيب، روزنامه نگار به طرزي فعال در تبديل جامعه به جامعه اي دموكراتيك تر مشاركت مي جويد و از طريق گفت و شنود  به ايجاد فضايي آكنده از اعتماد در مناسبات بين المللي مساعدت مي نمايد تا صلح و عدالت، تشنج زدايي، خلع سلاح و توسعه ملي در سراسر جهان تحقق يابد. آگاهي روزنامه نگار از مقررات مربوطه مندرج دركنوانسيونها، بيانيه ها و قطعنامه هاي بين المللي جزو اخلاق حرفه اي به شمار مي آيد.

 اصل نهم: امحاي جنگ  و ساير مصائب فراروي بشر

 تعهد اخلاقي نسبت  به ارزشهاي عام انساني، روزنامه نگار را به پرهيز از هر نوع توجيه و يا تحريك به جنگهاي متجاوزانه و مسابقه تسليحاتي، بويژه در مورد تسليحات هسته اي، و به پرهيز از همه شكلهاي خشونت، نفرت يا  تبعيض، به خصوص، نژاد پرستي و آپارتايد، سركوبگري رژيمهاي استبدادي، استعمار و استعمار نوين و همچنين به پرهيز از ساير مصائب بزرگ مضر به حال بشريت نظير فقر، سوء تغذيه و  بيماريها ملزم مي كند، و با تعقيب چنين  رويه اي است كه روزنامه نگار مي تواند به امحاي جهل و سوء تفاهم ميان مردم كمك كند و اتباع  يك كشور را در مورد  نيازها و آمال ديگران احساس سازد، و احترام به حقوق و شوون همه ملل، مردم و افراد را بدون  لحاظ نژاد، زبان، مليت، مذهب و باورهاي  فلسفي تضمين كند.

 اصل دهم: ارتقاي نظم نوين اطلاعاتي و ارتباطي جهاني

روزنامه نگار در جهان معاصر در چارچوبي ازحركت به سوي مناسبات نوين بين المللي به طور عام و در چارچوبي از نظم نوين اطلاعاتي به طور خاص، عمل مي كند. هدف اين نظم نوين، كه بخشي لاينفك از نظم نوين اقتصادي بين المللي به حساب مي آيد استعمار زدايي و دموكراتيك كردن اطلاعات و ارتباطات در سطوح ملي و بين المللي است كه بر پايه همزيستي مسالمت آميز مردم و با احترام كامل به هويت فرهنگي آنان صورت مي گيرد. تعهد ويژه روزنامه نگار در اين زمينه ارتقاي روند دموكراتيك كردن مناسبات بين المللي در عرصه اطلاعات است كه  با عنايت به حفاظ و تقويت مناسبات دوستانه و مسالمت آميز مردم و دولتها صورت مي پذيرد.